Page 50 - Söz İile Dergisi Sayı 3

Adem APAYDIN

EĞITIM YOLCULUĞUNDA ENNEAGRAM’DAN MIZACA KUŞ BAKIŞI

İnsanın kendine yolcuğudur yaşamak; çözümü basit Onu sadece kendi bağımlılığının gücü tutsak etmiş-
çok bilinmeyenli denklem. Dünyaya bizi biz yapan tir. Yapması gereken tek şey elini açıp yiyeceği bı-
benliğimiz ile geliriz. Buraya açılan kapının anahta- rakmaktır. Ama zihninde açgözlülüğü o kadar güç-
rı da mizacımızdır. Nam-ı diğer "huy"umuz. lüdür ki bu tuzaktan kurtulan maymunun çok nadir
Atalarımızın can çıksa da çıkmayacağını söyledi- görüldüğü söylenir. Maymunun iştahına bağımlığı,
ği huyumuz, varoluşumuzun kalıcı hediyesidir. Her bizim kişilik tuzağımızın metaforu olabilir mi?
hediyede olduğu gibi mizaç da öznesine sorumlu-
luklarıyla gelir. Ünlü Fransız Yazar Jean Paul Sart- “İnsanı da tuzağa düşüren ve o tuzak yaşamda
re'ın insanı diğer tüm canlılardan ayırdığı özümüzü kalmasına neden olan, arzuları, istekleri, ihtiyacı ol-
insanlığımızın en büyük görevi olabilecek şekilde duğunu düşündükleridir. Bizim zayıflığımız temelde
kendimizin oluşturduğunu söyleyerek bizi hayatımı- zihnimizdeki bağımlılıklarımızdan ileri gelir. İnsanın
zın başrolü yapmaktadır. Sartre’a göre insan ken- kişiliğinin zayıf ve güçlü yanlarını bilmesi, kendine
dini sürekli olarak eylemleriyle kurar. “Bu öznenin benliğini açması gerekir daha güçlü olabilmek için.
bir öncesi yoktur. O hedeflediği şeydir. Odur. Şeyin İnsan kendini tanırsa, hatalı olduğu, bağımlı olduğu
bizzat hedeflenmesidir, ona doğru atılma, hamle her şeyi serbest bırakabilir.”(2) Özgürlük bunu ge-
etmedir...”(1) Oysa içerisinde yaşadığımız toplum rektirir. Özgürlük, mizaca uygun yaşamak demektir.
bu konuda çeşitli engeller getirmektedir. Bu noktada Tüm bu karmaşamızı, kişilik kaosumuzu sonlandıra-
karakter, kişilik ve mizaç devreye girer. cak formül ise “Enneagram”dır. Ülkemizde “Dokuz
Tip Mizaç” olarak da bilinen “enneagram” yönte-
Karakter toplumun bize yüklediği ve yapmamızı mi, insanın kendini tanımasının ve başkalarını an-
beklediği davranış kalıpları, mizacımız ise doğuştan lamasının yegâne yolu, mizacımıza açılan kapının
değişmemek üzere getirdiklerimizdir. Kişilik ise bu anahtarıdır. “Enneagram ile korku ve arzularımızın,
kavramları sentezleyerek bizi Mevlana'nın “Ya ol- güçlü ve zayıf yönlerimizin, savunmalarımızın ve
duğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol." ikile- kaygılarımızın, bozulma ve düş kırıklığına göster-
mine sürüklemektedir. Derviş'in bu sözünün ilk kısmı diğimiz tepkilerin ayrımını yapabiliriz.”(3) Güçlü
toplumsallığa işaret ederken ikinci kısmı bireyselliği- yanlarımıza, yeteneklerimize, ortaya çıkarmayı ba-
mize dikkatimizi çekmektedir. şaramadığımız potansiyelimize yapacağımız yolcu-
luğun limanıdır enneagram.
Yüzyıllardır kabul gören fakat küçük ekranlarımız-
daki sanal gerçekliğimizden koparak üzerinde du- Ülkemizde kısmî olarak çalışma yürütülen bu ala-
rup düşünmeye bir türlü değer görülmeyen bu söz nın kökenini Antik Yunan’a, Pers ülkesine, Hindis-
toplum içerisinde var olma çabasındaki bireysel ola- tan’a dayandıranlar vardır. Anadolu’daki izleri de
rak “ben”e ayna tutmaktadır. Toplumdaki bireyler azımsanmayacak derecededir. Stanford MBA ders
olarak bizler, özümüzün beklentileri ile toplumun programında, Harvard Hukuk Fakültesinde, liderlik
beklentilerini benzeştirerek yapay bir mizaç oluştu- eğitimlerinde, psikoloji, sanat, işletme, tıp, eğitim
ruruz. Peki hangisi doğru, mizacımıza uygun davra- alanlarında; “Google, eBay, Yahoo, Sony, SCS,
narak gerçek benliğimize dönmek mi yoksa toplum- Oracle, Adobe, HP, Logitech, Boeing, GlaxoSmit-
sallığın konforunda yaşam sürdürmek mi? hkline, Dupont, Genentech, Motorola, Hewlett,
Packard, Disney, Panasonic, Johnson&Johnson,
Asya’da ilkel kabilelerden beri maymun yakalamak Westinghouse Electric, Apple ve daha birçok şirket
için kullanılan bir çeşit tuzak vardır. Bu ilkel tuzakta, Enneagram yöntemini kullanıyor” (4) Askeri alan-
Hindistan cevizi oyulur ve iple bir ağaca veya yer- lardaki eğitimlerden gizli servis örgütlerine, satış
deki bir kazığa bağlanır. Hindistan cevizinin altına pazarlama ve personel seçiminden siyasal iletişim
ince bir yarık açılır ve oradan içine tatlı bir yiyecek uygulamalarına, sanat ve kültür alanında oyuncu
konur. Bu yarık sadece maymunun elini açıkken so- seçiminden çocuk eğitimine, futbol teknik direktör-
kacağı büyüklüktedir, yumruk yaptığında elini dı- leri ve basketbol koçlarının eğitiminden siyasal ile-
şarı çıkaramaz. Maymun tatlının kokusunu alır ve tişim uygulamalarına kadar dünya çapında yaygın
yiyeceği kavrar, ama yiyecek elindeyken elini dışarı olarak eğitim boyutunda yerini sağlamlaştırmıştır.
çıkartması olanaksızdır. Sıkıca yumruk yapılmış el, Ülkemizde bazı özel eğitim kurumlarında ve proje
bu yarıktan dışarı çıkamaz. Avcılar geldiğinde may- çalışmalarında kısıtlı olarak yer verilen bu alan, ki-
mun çılgına döner ama kaçamaz. Aslında maymunu şiliğimizin karanlık yanını aydınlatan mizaç ışığımız-
tutsak eden bir şey yoktur. dır!

50