Page 60 - Söz İile Dergisi Sayı 3

Zeynep ÇAYIR

HARMANLANMIŞ LIDERLIK

“Değişimin sırrı, eskiyle mücadele etmek yerine, tüm lik” adlı çalışmasıyla Mc Gregor Burns tarafından
enerjini yeniyi inşa etmeye odaklamaktır.” ortaya atılmış daha sonra Bernard Bass tarafından
Sokrates teori olarak geliştirilmiştir (Çelik, 2015: 272; Şahin,
2003: 23; Genç ve Halis, 2006: 55). Bu anlayış
20. yüzyılın özellikle ikinci yarısından sonra yaşa- daha çok duygular, ahlaki davranışlar ve teşkilatın
nan teknolojik gelişmeler; insanların değişimi çok uzun süreli planları ile ilgilidir. Çalışanları motive
hızlı yaşanmasına, kendini pek çok alanda yenile- etme, ihtiyaçlarının sağlanması ve onlara tam bir bi-
mesine ve geçmişi sorgulamasına sebep olmuştur. rey gibi davranılması gibi unsurlar dönüşümcü lider-
Bu durum; süregelen alışkanlıkların, anlayışların ve liğin konularındandır (Northouse 2010’dan aktaran
kavramların sorgulanmasına, güncellenmesine dola- Ağlargöz, 2012: 59). Bass’a göre dönüşümcü lider,
yısıyla bilgi, bilgiye ulaşma yolları, yönetim biçimleri, grupta vizyon ve misyon bilinci oluşturur bunun so-
teknikleri ve anlayışlarında da değişimi beraberinde nucunda da çalışanlar, kendi arzu ve kazançların-
getirmiştir. Öyle ki değişimi zamanında gerçekleştir- dan çok grubun çıkarlarına hassasiyet gösterirler;
mek değişimin önüne geçmiştir. Bu durum yönetime Burns’a göre ise hedef kitlenin mevcut olan ihtiyacı-
bakış açılarını dolayısıyla liderlik algılarını da de- nın, arzusunun farkına varır ve bu ihtiyacı onu gü-
ğiştirerek değişimi zamanında gerçekleştirmek için dülemek için kullanır, arzu ve isteklerine dokunarak
uzun süreçteki hedefleri, amaçları belirleyecek etkili harekete geçmesini sağlar (Karip, 1998: 446).
liderlere ihtiyaç duyulmasına neden olmuştur. Çünkü
toplumların yaşabilmesi, devam etmesi, gelişebilme- Dönüşümcü lider temas ettiği topluluğun, tutum ve
si; örgütlerin yaşayabilmesi ve çevresel değişimlere değerlerini etkileyerek örgütün ortak hedeflerini
uyum sağlayabilmesi, örgütsel değişme kapasitesini benimsemelerini ve benimsedikleri bu hedefler için
geliştirebilmesine bağlıdır. Bass’ın deyimiyle klasik gönüllü olarak çalışmalarını sağlayabilir (Çelik,
yönetici “İşleri doğru yapar.”, dönüşümcü lider ise 2013: 7; Şen ve Yaşlıoğlu, 2010: 97). Benimseyip
bundan ilerisini görerek “Doğru işleri yapar.”(Öz- geliştirdikleri sağgörünün çalışanlar tarafından ka-
soy, 2003:1). Bu nedenle geleneklere ve geçmişe bul edilmesini sağlayarak yenilenmeyi gerçekleştirir
bağlı klasik liderlik özellikleriyle dünyanın yaşadığı bu sayede teşkilatın yüksek bir performans göster-
bu dönüşüme ayak uydurmanın mümkün olmadığı mesini sağlar. Belirlediği hedeflere ulaşılması için
düşünülerek istenilen uyumun geleceğe, yeniliğe, çalışanların kendilerine güvenmelerini sağlar bunun
değişime ve reforma yönelik çağdaş, düşünce ve ey- için rol model olur (Koçel, 2005: 605). Dönüşümcü
lemlerini geleceğe yöneltmiş hem işleri doğru yapan lidere göre başarılı olmanın tek bir yolu yoktur (Şi-
hem de doğru işleri yapan harmanlanmış liderlerle rin ve Yetim, 2009: 70). Lider çalışanların gerçek
yakalanabileceği öngörülmüştür. yeteneklerini keşfedip kendilerine güvenmelerini
sağlayarak bu sayede onların motivasyonunu art-
Transformasyonel, dönüşümcü liderlik olarak da li- tırarak daha fazlasını ister. Sergilenen motive edici
teratürde yer alan harmanlanmış liderlik, çevresel davranışlar çalışanların örgüte bağlılık derecelerini
faktörlerin değerlendirilip fırsata dönüştürülmesini, yükseltir. Örgüte bağlılık, örgütü sahiplenmeyi ve
kurumlara ileri görüşlü bir bakış açısının kazandı- başarıyı beraberinde getirir (Helvacı, 2005: 267).
rılmasını amaçlamaktadır. Harmanlanmış liderler, Starrat’a (1995) göre nasıl öğrenileceğini öğrenen
bugünden hareket ederek geleceği anlamaya, ön- dönüşümcü liderler, sürekli değişen koşullar karşı-
görmeye, geleceğin şartlarını oluşturmaya ve uygu- sında, çalışanlara eşit değer veren, problemlere et-
layıcılara sunmaya çalışanlardır. Çünkü bireylerin kili çözümler üreten ve rol model liderler olmaya
yaşanmakta olan değişimlere uyumu yanında, sürek- çalışırlar (Çelik, 1998: 428). Dönüşümcü lider en
lilik özelliğine sahip olan ve gelecekte farklılaşarak yapılmayacak olanı dahi yapmaya hazır olmalıdır.
daha yeni değişimlere uyumları söz konusu olmak- En belirgin özelliği harekete geçebilmektir. Hareke-
tadır(İşcan, 2002:1). Nitekim geçmiş alışkanlıklara te geçebilmek için cesur, disiplinli, sağlam ve güçlü
takılıp kalarak geleceğin sorunlarını çözebileceğine bir kişiliğe sahip olması gerekir(Özden, 1999: 136).
inanmak boş bir hayalin ötesine geçememektedir. Özgüven, harmanlanmış liderin en belirgin özellik-
Değişmeyen tek şeyin değişim olduğu bilinciyle hız- lerindendir. Yüksek bir amaçla motive olmuşlardır.
la değişen dünyada; geleceğin sorunlarını şimdiden Güce ihtiyaçları vardır fakat gücü kendi ihtiyaçların-
görebilecek, her zaman değişime açık olabilecek dan çok çalışanlarına yetki vermek için kullanır. Öz-
harmanlanmış lidere ihtiyaç duyulmaktadır. güven ile kullanılan güç, kontrol kaynağından çok
enerji kaynağı olur(Açıkalın, 2000: 45).

60
Harmanlanmış liderlik ilk olarak 1978 yılında “Lider-